آزمون های آزمایشی چه تاثیری در قبولی کنکور دارند؟
آزمون‌های آزمایشی چه تاثیری در قبولی کنکور دارند؟
بحث بسیار مهمی که اغلب داوطلبان کنکور با آن مواجهند، این است که:
آیا در آزمون‌های آزمایشی ثبت نام کنیم؟ اگر جواب مثبت است؛ در کدام آزمون آزمایشی ثبت‌نام کنیم؟ اگر جواب منفی است بجای آن چه‌کنیم؟
و در حالت کلی‌تر آزمون‌های آزمایشی چه تاثیری در قبولی کنکور دارند؟ آیا تاثیر آن در همه‌ی داوطلبان یکسان است؟ آیا رتبه‌های برتر کنکور در آزمون‌های آزمایشی ثبت‌نام می‌کنند؟
و ده‌ها سوال دیگر از این دست…
مقدمه
برای پاسخ‌دادن به سوالاتی که در مورد انسان هستند همواره یک راه حل کلی وجود دارد و آن هم این است: از آن‌جایی که انسان‌ها فردبه‌فرد باهم متفاوت هستند، پس هرچه به انسان‌ها مربوط می‌شود نیز فردبه‌فرد باید جداگانه بررسی و آنالیز شود. ولی گاهی با جامعه‌ی آماری بالایی مواجه هستیم و عملا امکان بررسی فردبه‌فرد وجودندارد. پس به عنوان یک راه حل مناسب و علمی، می‌توان جامعه‌ی انسانی مورد بررسی را به چند تیپ یا طبقه تقسیم‌کرد و بررسی را روی آن تیپ و طبقه‌ها انجام داد. درست شبیه به کاری که آمارگیران حرفهای هنگام مواجهه با مسائل آماری برای رسیدن به نتایج صحیح و دقیق و رساندن خطا به صفر انجام می‌دهند.
در مورد این موضوع خاص یعنی آزمون‌های آزمایشی پس از طبقه‌بندی، ممکن است :
اولا با داوطلبانی مواجه‌شویم که بطور کامل شامل یک طبقه‌ی مورد بررسی خاص نیستند. نتیجه‌گیری در مورد این اشخاص کمی با دقت و تامل بیشتر و حتی کمی با آزمون و خطا صورت می‌گیرد. درست است که آزمون و خطا زمان و هزینه را کمی هدر می‌دهد ولی برای رسیدن به نتیجه‌ی قطعی گاهی مجبور به این اتلاف زمان و هزینه خواهید بود.
ثانیا گاهی داوطلبانی ترکیبی از تیپ‌های مختلف هستند که باید یا اثر تیپ تاثیرگذارتر یا اثر برآیند تیپ‌ها را درنظر گرفت. این امر نیز معمولا در جواب‌دهی به داوطلبان، کمی اندیشه و مطالعه می‌خواهد.
بجز موارد اشاره‌شده بهتر است یک طبقه‌بندی از انواع داوطلبان کنکور براساس این که بتوان تاثیر شرکت در آزمون‌های آزمایشی را روی آن‌ها پیش‌بینی کرد، داشته‌باشیم.
ذکر یک نکته در همین ابتدای کار ضروری است و آن هم حذف داوطلبان بی‌هدف و بی‌تفاوت نسبت به کنکور در تقسیم‌بندی‌های این مقاله است. در مورد این دسته از عزیزان ابتدا باید هدف‌گذاری صورت گیرد سپس طبق دسته‌بندی‌های زیر پیش برویم وگرنه به جواب‌های “پرت” در اصطلاح آماری می‌رسیم.
پس از تقسیم‌بندی انواع داوطلبان کنکور شرکت کننده در آزمون‌های آزمایشی، باید یک تقسیم‌بندی از انواع آزمون‌های آزمایشی برگزار شده نیز داشته‌باشیم که در پایان ببینیم کدام تیپ داوطلبان کنکور با کدام تیپ آزمون‌های آزمایشی همخوانی دارند.
ممکن است به جواب تهی برسیم که در این مورد خاص داوطلب مذکور معمولا بهتر است در آزمون‌های آزمایشی رایج در جامعه شرکت نکند.
همچنین ممکن است به بیش از یک گزینه برسیم که باید با مطالعه و بررسی دقیق‌تر و فردی داوطلب، بهترین تیپ آزمون آزمایشی را برای او معرفی کرد یا می‌توان از فرآیند آزمون و خطا و یا نام‌نویسی در چند آزمون بهره گرفت.
آزمون و خطا همان‌طور که ذکرشد، اتلاف زمان و هزینه ولی در عین حال رسیدن به نتیجه‌ی صحیح و دقیق‌تر را رقم خواهدزد ولی نام‌نویسی در چند آزمون گاهی شاید به تداخل برنامه‌ای و اتفاقا اتلاف بیشتر زمان و هزینه و نیز سردرگم شدن و در نتیجه کم‌شدن انگیزه‌ی داوطلب کنکور بیانجامد که نتیجه‌ای جز ناامیدی، ول‌کردن ماجرا و یا شکست در کنکور نخواهدداشت. پس باید دقت کرد که چه نسخه‌ای را برای چه داوطلبی می‌پیچیم.
انواع داوطلبان کنکور
تقسیم بندی داوطلبان کنکور به این راحتی‌ها نیست. اگر بخواهیم به جواب هرچه به واقعیت نزدیک‌تر برسیم، نیاز است از چندین مجموعه و زیرمجموعه استفاده کنیم و گاهی چند زیرمجموعه از دو یا چند مجموعه‌ی جدا از هم، خود ممکن است اشتراکاتی داشته باشند که روند کار را هرچه پیچیده‌تر می‌کند. برای هرچه ساده تر‌کردن ماجرا یک تقسیم‌بندی کلی‌تر بیان می‌شوند و موارد با درجه‌ی اهمیت کمتر، حذف شده‌اند.
همچنین لازم به یادآوری است؛ همان‌طوری که در بخش مقدمه هم ذکرشد، ممکن است داوطلبی عضو هیچ طبقه‌ای نباشد یا عضو چندین طبقه باشد که در انتخاب نهایی یا درنظرگرفتن اثرگذارترین حالت یا درنظرگرفتن برآیندی از چندین حالت باید لحاظ گردد.
تقسیم‌بندی داوطلبان به دو دسته‌ی “اطاعت‌پذیر” و “اطاعت‌ناپذیر”
از یک جنبه می‌توان دو دسته‌ی جدا از هم را درنظر گرفت. گرچه ممکن‌است داوطلبی ویژگی‌هایی از هر دو دسته را داشته‌باشد که قبلا ذکر شد در این گونه موارد باید چکار کرد.
داوطلبان “اطاعت‌پذیر”
داوطلبان “اطاعت‌پذیر” در مورد موضوع کنکور و آزمون‌های آزمایشی، افرادی هستند که به حرف‌ها و راهکارهای معلم، مشاور و برنامه‌ریز باور دارند. به برنامه‌ای که آزمون‌های آزمایشی برایشان ریخته باور‌دارند. حال ممکن است این باور با علاقه هم همراه باشد که نتیجه عالی است یا ممکن است بصورت اجباری باشد.
مثلا من می‌دانم فلان دارو که پزشک تجویز کرده مفید است؛ چون به دکتر اعتماد دارم ولی تلخ و زجرآور است. اما از آن‌جایی که پزشک گفته باید با زجر هم که شده مصرف کنم. در مورد آزمون آزمایشی نیز همین‌طور است.
معمولا داوطلبان “اطاعت‌پذیر” خود را ملزم می‌کنند به پیشروی مطابق برنامه‌ی ثابت ذکرشده از طرف مرجع مورد قبول داوطلب. حالا یا باعلاقه و یا بااجبار.
اما این لزوما به معنی اجرای دقیق آن توسط داوطلب نیست. بلکه اگر از اجرای برنامه فاصله گرفتند، افراد علاقه‌مند خود را مقصر می‌دانند و افراد بااجبار پیش‌رونده، شرایط و دیگران را مقصر می‌دانند. مثلا پدر و مادر یا مثلا برادر یا خواهر کوچکتر یا مثلا تعطیلی یا مسافرت و یا … را.
هرچه باشد این افراد معمولا برنامه‌ی مورد تاییدشان یا اشخاص مورد تاییدشان را مقصر نمی‌دانند. البته دیده‌شده است، گاهی این افراد اصطلاحا نسبت به برنامه یا اشخاص مورد تاییدشان ایمانشان را از دست می‌دهند و این زمانی اتفاق می‌افتد که تعداد روند شکست‌ها افزایش‌یابد. از مقصر دانستن خود یا دیگران خسته شده‌باشند یا معمولا شخص ثالثی بطور مستقیم یا غیرمستقیم، ایمانشان را سست کرده‌باشد. این نقطه در این افراد یعنی پایان ماجرا و بازگشت به نقطه‌ی صفر با کلی زمان و هزینه‌ی تلف‌شده و باقی‌ماندن احساس خستگی بر جسم و روح به اضافه‌ی مشکوک‌شدن به همه‌چیز و گارد گرفتن نسبت به موارد بعدی.
داوطلبان “اطاعت‌ناپذیر”
داوطلبان “اطاعت‌ناپذیر” در مورد موضوع کنکور و آزمون‌های آزمایشی، افرادی هستند که به حرف‌ها و راهکارهای معلم و مشاور و برنامه‌ریز باور ندارند یا به بخش‌های زیادشان باور یا اعتماد ندارند و یا به این‌که خودشان بهتر از هرکسی همه چیز را می‌دانند، بیشتر باور دارند.
در نتیجه به برنامه‌ای که آزمون‌های آزمایشی برایشان ریخته است، ایراد می‌گیرند و همواره دنبال غلط گرفتن از آن‌ها هستند. دنبال مچ‌گیری و یا بی‌خیالی نسبت به حرفهای معلم و مشاور و … هستند.
معمولا داوطلبان “اطاعت‌ناپذیر” اگر در موقعیتی قرار گیرند که مجبور به اطاعت باشند، بطور مثال چیزی شبیه به حضور در پادگان نظامی در سربازی، خیلی بدعنق می‌شوند و روزگار را به خود و اطرافیان سخت می‌کنند و از لحظات استفاده نکرده و مدام در حال ایرادگیری یا یافتن تناقضات و اشتباهات موقعیت پیش رو هستند.
این داوطلبان اگر در آزمون آزمایشی با برنامه‌ی ثابت و مشخص شرکت کنند، معمولا هنگام فاصله‌گرفتن اجرا از برنامه در اولین فرصت، دیگران را مقصر می‌دانند. حتی اصل نظم موجود در برنامه و صلاحیت برنامه‌ریز را زیر سوال برده و معمولا می‌گویند: “آخه کدوم آدم عاقلی برای مثلا دو هفته این حجم درس رو می‌نویسه برای آزمون؟”
تقسیم‌بندی داوطلبان به دو دسته‌ی “مستقل” و “وابسته”
داوطلبان از لحاظ استقلال شخصیتی به دو دسته‌ی “مستقل” و “وابسته” تقسیم می‌شوند. این تقسیم‌بندی لزوما ربطی به تقسیم‌بندی “درون‌گرا” و “برون‌گرا” ندارد. یعنی ممکن است دانش‌آموزی “درون‌گرا” یا “برون‌گرا” باشد ولی “مستقل” باشد یا “وابسته”. بطوری که حتی خودش هم به طور کامل بر این امر واقف نباشد. بدیهی است که دانش‌آموزان با روحیات وابستگی بالا به خوبی با مشاور، بیشتر به عنوان همدم، کنار می‌آیند.
داوطلبان “اطاعت‌پذیر” و “وابسته”
اکثر داوطلبان “اطاعت‌پذیر”، “وابسته” هستند و در این‌جا پیچیدگی خاصی برای تفکیک بیشتر وجود ندارد. شاید برخی اطاعت پذیرهای خرافی را بتوان یافت که استقلال دارند که بیشتر در مقوله‌ی موضوعات دینی مطرح هستند و مورد بحث این مقاله نمی‌باشند.
داوطلبان “اطاعت‌ناپذیر و مستقل” – داوطلبان “اطاعت‌ناپذیر و وابسته”
بیشتر داوطلبان “اطاعت‌ناپذیر”، “مستقل” هستند و استقلال شخصیتی یکی از بارزترین ویژگی‌های آن‌هاست. برخی از داوطلبان موجود در این دسته بدون مشکل خاصی کار را ادامه می‌دهند. ولی افرادی در این دسته وجود دارند که شانس اول تبدیل شدن به یک دیکتاتور را در بعد شخصی، اجتماعی و حرفهای زندگی خود دارند. از این رو باید کاملا هدایت شوند. حتی اگر در اول کار از خود مقاومت نشان دهند. این وظیفه‌ی یک مشاور حرفهای و زبردست است که این‌گونه افراد را قانع کند.
اما نکته‌ی عمیق ماجرا که گوشه‌ای از هرچه پیچیده‌تر بودن و در هم‌تنیده‌تر بودن ویژگی‌های شخصیتی انسان را آشکار می‌سازد، این است که برخی داوطلبان “اطاعت‌ناپذیر” اتفاقا به شدت “وابسته” هستند. درست است که تعدادشان از اطاعات‌ناپذیران مستقل کمتر است ولی تعدادشان آن‌چنان کم نیست که بتوان به عنوان موارد استثنا و نادر حذف کرد. هم این‌که گاهی درجه‌ی وابستگی آن‌ها به شدت بالا حتی بیشتر از درجه‌ی وابستگی افراد “اطاعت‌پذیر” است که این شدت از وابستگی نباید در سنجش رفتاری افراد نادیده گرفته‌شود.
اما وابستگی داوطلبان “اطاعت‌ناپذیر” را چگونه می‌توان توجیه کرد؟
اگر بخواهیم خیلی ساده بیان کنیم، وابستگی به شخصی که داوطلب و تصمیمات او را باور کند و به او قوت قلب بدهد و مثلا بگوید “من تو را درک می‌کنم.”
این دسته از افراد به شدت احساساتی هستند و نیز به شدت احساس تنهایی می‌کنند. یک مشاور خوب باید این دسته از داوطلبان را شناسایی کند و بطور صحیح این حس باورمندی را به این داوطلبان بدهد. البته که با کمی اصلاحات ریز و هوشمندانه که به رگ غیرت این افراد برنخورد.
باید توجه شود که موارد حاد این دسته افراد نیز ممکن است آن‌ها را تبدیل به دیکتاتور بزرگی در زندگی شخصی، اجتماعی و حرفهای کند که مهار و هدایت درست این افراد نیز همان‌طور که در بالا ذکر شد، مهم است.
تقسیم‌بندی داوطلبان به دو دسته‌ی “برنامه‌پذیر” و “خود برنامه‌ریز”
ز لحاظ مدیریت برنامه‌ریزی یک تقسیم‌بندی بین داوطلبان وجوددارد که آن‌ها را به دو دسته‌ی “برنامه‌پذیر” و “خود برنامه‌ریز” تقسیم می‌کند. توجه‌شود که این تقسیم‌بندی نباید با تقسیم‌بندی داوطلبان به “اطاعت‌پذیر” و “اطاعت‌ناپذیر” اشتباه گرفته‌شود. البته ممکن است اشتراکاتی بینشان باشد که در ادامه بیان می‌گردند.
داوطلبان “برنامه‌پذیر”
این دسته از داوطلبان نیاز دارند که موبهمو یک برنامه‌ریز، برنامه‌ی ماهانه، هفتگی و حتی روزانه برای آن‌ها تنظیم‌کند. کار به جایی می‌رسد که داوطلب تمایل‌دارد ریز‌به‌ریز و ساعت به ساعت، مشاور برای او یک برنامه تنظیم کند تا او خود را ملزم به اجرای آن کند. البته این الزام برای اجرا همواره به اجرای واقعی برنامه منجر نمی‌شود.
داوطلبان “خودبرنامه ریز”
این دسته از داوطلبان دوست دارند که خودشان برنامه‌ی روزانه‌شان را تنظیم کنند و این حس علاقه‌مندی به برنامه‌ریزی را تا جایی ادامه می‌دهند که دوست دارند برای دیگران هم، آن‌ها برنامه بنویسند.
داوطلبان “خودبرنامه‌ریز” معمولا خوب برنامه‌ریزی می‌کنند ولی لزوما خوب برنامه را اجرا نمی‌کنند. در این بین، برخی از آن‌ها هم هستند که سخت‌گیرانه برنامه‌ریزی می‌کنند و درکی از شناخت خود و موقعیت ندارند یا بلندپروازانه یک ایده‌آلی را طرح‌ریزی می‌کنند که معمولا قابلیت اجرای بالایی ندارد. این جاست که به این اصل کلی می‌رسیم که یک برنامه‌ی خوب و دقیق نوشته‌شده روی کاغذ اگر ضمانت اجرایی نداشته باشد، به هیچ دردی نمی‌خورد.
داوطلبان “اطاعت‌پذیر” اکثرا “وابسته” هستند و نیز اکثرا “برنامه‌پذیر” هستند. البته در این بین برخی داوطلبان یک حریم برای خود قائل می‌شوند که دوست دارند برنامه‌ی خودشان، آن‌ها را به برنامه‌ی کلی ریخته‌شده برساند ولی تعدادشان کم است.
داوطلبان “اطاعت‌ناپذیر” و “مستقل” اکثرا “خودبرنامه‌ریز” هستند. این افراد اگر پتانسیل تبدیل‌شدن به یک دیکتاتور را نداشته‌باشند، انسان‌های محکمی هستند که باید به اقتدارشان احترام گذاشت.
داوطلبان “اطاعت‌ناپذیر” و “وابسته” ممکن است مثل اطاعت‌ناپذیران مستقل، “خودبرنامه‌ریز” باشند یا “برنامه‌پذیر” باشند که تشخیص آن شاید به راحتی میسر نباشد و یک مشاور خوب می‌تواند با چند جلسه پی به اصل ماجرا ببرد.
انواع آزمون‌های آزمایشی
آزمون‌های آزمایشی ثابت
اکثر آزمون‌های آزمایشی برگزار شده در جامعه ثابت هستند؛ یعنی وجود یک برنامه‌ی ثابت و مشخص برای همه با یک برنامه برای یک دوره‌ی زمانی که تاریخ ، روز و ساعت برگزاری و تعداد مراحل و مباحث هر آزمون از قبل نوشته شده‌است.
آزمون‌های آزمایشی ثابت با تنوع سوالات کم
حتی در این بین، برخی آزمون‌های آزمایشی ثابت درجه‌ی تنوع بسیار پایینی دارند؛ بطوری‌که هرسال سوالات تکراری جزو سوالاتشان زیاد است. همچنین بین سوالات یک دوره با مباحث مشترک سوالات تکراری زیادی به چشم می‌خورد. این تکرار نه به جهت تمرین داوطلب و عادت‌کردن چشم و تمرکز بر حل سوالات یکسان، بلکه در جهت راحت‌تر کردن کار خود طراحان و برگزارکنندگان آزمون است. این آزمون‌ها به شدت نهی می‌شوند.
آزمون‌های آزمایشی ثابت با تنوع سوالات زیاد
آزمون‌های آزمایشی ثابت با فشردگی بالا
آزمون‌های آزمایشی منعطف
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
نوشته‌ی : مهندس امیررضا عظیمی، استاد ریاضی و فیزیک کنکور، مشاور تحصیلی و کنکور
دیدگاهتان را بنویسید