آزمون های آزمایشی چه تاثیری در قبولی کنکور دارند؟

بحث بسیار مهمی که اغلب داوطلبان کنکور با آن مواجهند، این است که :

آیا در آزمون های آزمایشی ثبت نام کنیم؟

اگر جواب مثبت است در کدام آزمون آزمایشی ثبت نام کنیم؟

اگر جواب منفی است بجای آن چه کنیم؟

و در حالت کلی تر آزمون های آزمایشی چه تاثیری در قبولی کنکور دارند؟ 

آیا تاثیر آن در همه ی داوطلبان یکسان است؟

آیا رتبه های برتر کنکور در آزمون های آزمایشی ثبت نام می کنند؟

و ده ها سوال دیگر از این دست …

مقدمه

برای پاسخ دادن به سوالاتی که در مورد انسان هستند همواره یک راه حل کلی وجود دارد و آن هم این است :

از آن جایی که انسان ها فرد به فرد با هم متفاوت هستند پس هرچه به انسان ها مربوط می شود نیز فرد به فرد باید جداگانه بررسی و آنالیز شود. ولی گاهی با جامعه ی آماری بالایی مواجه هستیم و عملا امکان بررسی فرد به فرد وجود ندارد. پس به عنوان یک راه حل مناسب و علمی، می توان جامعه ی انسانی مورد بررسی را به چند تیپ یا طبقه تقسیم کرد و بررسی را روی آن تیپ و طبقه ها انجام داد. درست شبیه به کاری که آمارگیران حرفه ای هنگام مواجهه با مسائل آماری برای رسیدن به نتایج صحیح و دقیق و رساندن خطا به صفر انجام می دهند.

در مورد این موضوع خاص یعنی آزمون های آزمایشی پس از طبقه بندی، ممکن است

اولا با داوطلبانی مواجه شویم که بطور کامل شامل یک طبقه ی مورد بررسی خاص نیستند. نتیجه گیری در مورد این اشخاص کمی با دقت و تامل بیشتر و حتی کمی با آزمون و خطا صورت می گیرد. درست است که آزمون و خطا زمان  و هزینه را کمی به هدر می دهد ولی برای رسیدن به نتیجه ی قطعی گاهی مجبور به این اتلاف زمان و هزینه خواهید بود.

ثانیا گاهی داوطلبانی ترکیبی از تیپ های مختلف هستند که باید یا اثر تیپ تاثیرگذارتر یا اثر برآیند تیپ ها را درنظر گرفت. این امر نیز معمولا در جواب دهی به داوطلبان کمی اندیشه و مطالعه می خواهد.

بجز موارد اشاره شده بهتر است یک طبقه بندی از انواع داوطلبان کنکور براساس این که بتوان تاثیر شرکت در آزمون های آزمایشی را روی آن ها پیش بینی کرد داشته باشیم.

ذکر یک نکته در همین ابتدای کار ضروری است و آن هم حذف داوطلبان بی هدف و بی تفاوت نسبت به کنکور در تقسیم بندی های این مقاله است. در مورد این دسته از عزیزان ابتدا باید هدفگذاری صورت گیرد سپس طبق دسته بندی های زیر پیش برویم وگرنه به جواب های “پرت” در اصطلاح آماری می رسیم.

پس از تقسیم بندی انواع داوطلبان کنکور شرکت کننده در آزمون های آزمایشی، باید یک تقسیم بندی از انواع آزمون های آزمایشی برگزار شده نیز داشته باشیم که در پایان ببینیم کدام تیپ داوطلبان کنکور با کدام تیپ آزمون های آزمایشی همخوانی دارند.

ممکن است به جواب تهی برسیم که در این مورد خاص داوطلب مذکور معمولا بهتر است در آزمون های آزمایشی رایج در جامعه شرکت نکند.

همچنین ممکن است به بیش از یک گزینه برسیم که باید با مطالعه ی و بررسی دقیق تر و فردی داوطلب بهترین تیپ آزمون آزمایشی را برای او معرفی کرد یا می توان از فرآیند آزمون و خطا و یا نام نویسی در چند آزمون بهره گرفت.

آزمون و خطا همانطور که ذکر شد اتلاف زمان و هزینه ولی در عین حال رسیدن به نتیجه ی صحیح و دقیق تر را رقم خواهد زد ولی نام نویسی در چند آزمون گاهی شاید به تداخل برنامه ای و اتفاقا اتلاف بیشتر زمان و هزینه و نیز سردرگم شدن و در نتیجه کم شدن انگیزه ی داوطلب کنکور بیانجامد که نتیجه ای جز ناامیدی، ول کردن ماجرا و یا شکست در کنکور نخواهد داشت پس باید دقت کرد که چه نسخه ای را برای چه داوطلبی می پیچیم.

انواع داوطلبان کنکور

تقسیم بندی داوطلبان کنکور به این راحتی ها نیست. اگر بخواهیم به جواب هرچه به واقعیت نزدیک تر برسیم، نیاز است از چندین مجموعه و زیرمجموعه استفاده کنیم و گاهی چند زیرمجموعه از دو یا چند مجموعه ی جدا از هم خود ممکن است اشتراکاتی داشته باشند که روند کار را هرچه پیچیده تر می کند. برای هرچه ساده تر کردن ماجرا یک تقسیم بندی کلی تر بیان می شوند و موارد با درجه ی اهمیت کمتر به جهت سهولت حذف شده اند.

همچنین لازم به یادآوری است همانطوری که در بخش مقدمه هم ذکر شد، ممکن است داوطلبی عضو هیچ طبقه ای نباشد یا عضو چندین طبقه باشد که در انتخاب نهایی یا درنظر گرفتن اثرگذارترین حالت یا درنظر گرفتن برآیندی از چندین حالت باید لحاظ گردد.

تقسیم بندی داوطلبان به دو دسته ی “اطاعت پذیر” و “اطاعت ناپذیر”

از یک جنبه می توان دو دسته ی جدا از هم را درنظر گرفت گرچه ممکن است داوطلبی ویژگی هایی از هر دو دسته را داشته باشد که قبلا ذکر شد در این گونه موارد باید چکار کرد.

داوطلبان “اطاعت پذیر”

داوطلبان “اطاعت پذیر” در مورد موضوع کنکور و آزمون های آزمایشی افرادی هستند که به حرف ها و راهکارهای معلم و مشاور و برنامه ریز باور دارند. به برنامه ای که آزمون های آزمایشی برایشان ریخته باور دارند. حال ممکن است این باور با علاقه هم همراه باشد که نتیجه عالی است یا ممکن است بصورت اجباری باشد.

مثلا من می دانم فلان دارو که پزشک تجویز کرده مفید است چون به دکتر اعتماد دارم ولی تلخ و زجر آور است. اما از آن جایی که پزشک گفته باید با زجر هم که شده مصرف کنم. در مورد آزمون آزمایشی نیز همین طور است.

معمولا داوطلبان “اطاعت پذیر” خود را ملزم می کنند به پیشروی مطابق برنامه ی ثابت ذکر شده از طرف مرجع مورد قبول داوطلب. حالا یا با علاقه و یا با اجبار.

اما این لزوما به معنی اجرای دقیق آن توسط داوطلب نیست. بلکه اگر از اجرای برنامه فاصله گرفتند، افراد علاقه مند خود را مقصر می دانند و افراد با اجبار پیش رونده، شرایط و دیگران را مقصر می دانند. مثلا پدر و مادر یا مثلا برادر یا خواهر کوچکتر یا مثلا تعطیلی یا مسافرت و یا …

هرچه باشد این افراد معمولا برنامه ی مورد تاییدشان یا اشخاص مورد تاییدشان را مقصر نمی دانند.

البته دیده شده گاهی این افراد اصطلاحا نسبت به برنامه یا اشخاص مورد تاییدشان ایمانشان را از دست می دهند و این زمانی اتفاق می افتد که تعداد روند شکست افزایش یابد. از مقصر دانستن خود یا دیگران خسته شده باشند یا معمولا شخص ثالثی بطور مستقیم یا غیر مستقیم ایمانشان را سست کرده باشد. این نقطه در این افراد یعنی پایان ماجرا و بازگشت به نقطه ی صفر با کلی زمان و هزینه ی تلف شده و باقی ماندن احساس خستگی بر جسم و روح به اضافه ی مشکوک شدن و گارد گرفتن نسبت به موارد بعدی.

داوطلبان “اطاعت ناپذیر”

تقسیم بندی داوطلبان به دو دسته ی “مستقل” و “وابسته”

داوطلبان از لحاظ استقلال شخصیتی به دو دسته ی “مستقل” و “وابسته” تقسیم می شوند. این تقسیم بندی لزوما ربطی به تقسیم بندی “درون گرا” و “برون گرا” ندارد. یعنی ممکن است دانش آموزی “درون گرا” یا “برون گرا” باشد ولی “مستقل” باشد یا “وابسته”. بطوری که حتی خودش هم به طور کامل بر این امر واقف نباشد. بدیهی است که دانش آموزان با روحیات وابستگی بالا به خوبی با مشاور بیشتر به عنوان همدم کنار می آیند.

داوطلبان “اطاعت پذیر” و “وابسته”

اکثر داوطلبان “اطاعت پذیر”، “وابسته” هستند و در این جا پیچیدگی خاصی برای تفکیک بیشتر وجود ندارد. شاید برخی اطاعت پذیرهای خرافی را بتوان یافت که استقلال دارند که بیشتر در مقوله ی موضوعات دینی مطرح هستند و مورد بحث این مقاله نمی باشند.

داوطلبان “اطاعت ناپذیر و مستقل” – داوطلبان “اطاعت ناپذیر و وابسته”

بیشتر داوطلبان “اطاعت ناپذیر”، “مستقل” هستند و استقلال شخصیتی یکی از بارزترین ویژگی های آن هاست. برخی از داوطلبان موجود در این دسته بدون مشکل خاصی کار را ادامه می دهند ولی افرادی در این دسته وجود دارند که شانس اول تبدیل شدن به یک دیکتاتور را در بعد شخصی و اجتماعی و حرفه ای زندگی خود دارند. از این رو باید کاملا هدایت شوند. حتی اگر در اول کار از خود مقاومت نشان دهند. این وظیفه ی یک مشاور حرفه ای و زبردست است که این گونه افراد را قانع کند.

اما نکته ی عمیق ماجرا که روزنه ای از هرچه پیچیده تر بودن و در هم تنیده تر بودن ویژگی های شخصیتی انسان را آشکار می سازد، این است که برخی داوطلبان “اطاعت ناپذیر” اتفاقا به شدت “وابسته” هستند. درست است که تعدادشان از اطاعات ناپذیران مستقل کمتر است ولی تعدادشان آنچنان کم نیست که بتوان به عنوان موارد استثنا و نادر حذف کرد. هم این که گاهی درجه ی وابستگی آن ها به شدت بالا حتی بیشتر از درجه ی وابستگی افراد “اطاعت پذیر” است که این شدت از وابستگی نباید در سنجش رفتاری افراد نادیده گرفته شود.

اما وابستگی داوطلبان “اطاعت ناپذیر” را چگونه می توان توجیه کرد؟

اگر بخواهیم خیلی ساده بیان کنیم وابستگی به شخصی که داوطلب و تصمیمات او را باور کند و به او قوت قلب بدهد و مثلا بگوید “من تو را درک می کنم.”

 این دسته از افراد به شدت احساساتی هستند و نیز به شدت احساس تنهایی می کنند. یک مشاور خوب باید این دسته از داوطلبان را شناسایی کند و بطور صحیح این حس باورمندی را به این داوطلبان بدهد. البته که با کمی اصلاحات ریز و هوشمندانه که به رگ غیرت این افراد برنخورد.

باید توجه شود که موارد حاد این دسته افراد نیز ممکن است آن ها را تبدیل به دیکتاتور بزرگی در زندگی شخصی و اجتماعی و حرفه ای کند که مهار و هدایت درست این افراد نیز همانطور که در بالا ذکر شد، مهم است.

تقسیم بندی داوطلبان به دو دسته  “برنامه پذیر” و “خود برنامه ریز”

ااز لحاظ مدیریت برنامه ریزی یک تقسیم بندی بین داوطلبان وجود دارد که آن ها را به دو دسته ی “دیگر برنامه پذیر” و “خود برنامه ریز” تقسیم می کند. توجه شود که این تقسیم بندی نباید با تقسیم بندی داوطلبان به “اطاعت پذیر” و “اطاعت ناپذیر” اشتباه گرفته شود. درست است ممکن است اشتراکاتی بینشان باشد که در ادامه بیان می گردند.

داوطلبان “برنامه پذیر”

این دسته از داوطلبان نیاز دارند که مو به مو یک برنامه ریز، برنامه ی ماهانه، هفتگی و حتی روزانه برای آن ها تنظیم کند. کار به جایی می رسد که داوطلب تمایل دارد ریز به ریز و ساعت به ساعت مشاور برای او یک برنامه تنظیم کند تا او خود را ملزم به اجرای آن کند. البته این الزام برای اجرا همواره به اجرای واقعی برنامه منجر نمی شود.

داوطلبان “خود برنامه ریز”

این دسته از داوطلبان دوست دارند که خودشان برنامه ی روزانه شان را تنظیم کنند و این حس علاقه مندی به برنامه ریزی را تا جایی ادامه می دهند که دوست دارند برای دیگران هم، آن ها برنامه بنویسند.

داوطلبان “خودبرنامه ریز” معمولا خوب برنامه ریزی می کنند ولی لزوما خوب برنامه را اجرا نمی کنند. در این بین، برخی از آن ها هم هستند که سخت گیرانه برنامه ریزی می کنند و درکی از شناخت خود و موقعیت ندارند یا بلندپروازانه یک ایده آلی را طرح ریزی می کنند که معمولا قابلیت اجرای بالایی ندارد. این جاست که به این اصل کلی می رسیم که یک برنامه خوب و دقیق نوشته شده روی کاغذ اگر ضمانت اجرایی نداشته باشد به هیچ دردی نمی خورد.

داوطلبان “اطاعت پذیر” اکثرا “وابسته” هستند و نیز اکثرا “برنامه پذیر” هستند. البته در این بین برخی داوطلبان یک حریم برای خود قائل می شوند که دوست دارند برنامه ی خودشان آن ها را به برنامه ی کلی ریخته شده برساند ولی تعدادشان کم است.

داوطلبان “اطاعت ناپذیر” و “مستقل” اکثرا “خود برنامه ریز” هستند. این افراد اگر پتانسیل تبدیل به دیکتاتور را نداشته باشند انسان های محکمی هستند که باید به اقتدارشان احترام گذاشت.

داوطلبان “اطاعت ناپذیر” و  “وابسته”  ممکن است مثل اطاعت ناپذیران مستقل، “خود برنامه ریز” باشند یا “برنامه پذیر” باشند که تشخیص آن شاید به راحتی میسر نباشد و یک مشاور خوب می تواند با چند جلسه پی به اصل ماجرا ببرد.

انواع آزمون های آزمایشی

نوشته ی : مهندس امیررضا عظیمی، استاد ریاضی و فیزیک کنکور، مشاور تحصیلی و کنکور