5 ویژگی بارز یک مشاور تحصیلی خوب
5 ویژگی بارز یک مشاور تحصیلی خوب در حالت کلی
بحث بسیار مهمی که اغلب داوطلبان کنکور با آن مواجهند، این است که یک مشاور خوب چه ویژگی هایی دارد. گاهی آزمون و خطا در تعیین و تعویض مشاور تحصیلی زمان بر و هزینه بر است و آثار سوء دیگری نیز دارد.
مهم ترین آن ایجاد حس بی اعتمادی نسبت به مشاور بعدی و کلا مقوله ی مشاوره ی تحصیلی و در نتیجه ایجاد آثار زیانبار افت تحصیلی است.
همچنین گاهی آثار مخرب به مراتب بدتری نیز دارد که فقط دایره ی درسی و آموزشی را هدف قرار نمی دهد و باعث می شود بخصوص دختران دچار و درگیر برخی مشکلات عاطفی و … اقتضای شرایط فیزیکی و روانی خود شوند. گاهی این محدود به جنس دختر نبوده و می تواند پسران را نیز وارد حاشیه های ناخواسته ی نامناسب کند.
پس بهتر است از ابتدا در تعیین مشاور دقت کافی داشته باشید. در این مقاله 5 ویژگی بارز یک مشاور تحصیلی خوب بر حسب درجه ی اولویت نام برده شده و هریک کامل تشریح شده اند که می تواند در انتخاب مشاور تحصیلی بسیار سودمند واقع گردد.
توجه شود در این مقاله حالات کلی بیان شده اند و به ویژگی هایی که مربوط به ویژگی های اختصاصی یک مشاور خوب که مناسب تیپ های رفتاری مختلف دانش آموزان است، در مقاله ای جداگانه پرداخته شده است.
1. امین باشد
اولین و اصلی ترین ویژگی یک مشاور تحصیلی خوب امین بودن است. لازم و ضروری است که تمامی ابعاد امانت داری لحاظ شود. خیلی واضح و روشن بیان می شود که داوطلب در حضور مشاور مطمئن باشد که لفظی، بدنی و کلامی در معرض هیچ نوع آزار و تعدی و تجاوز به حریم خود قرار نخواهد گرفت. علاوه بر آن هنگام حضور در کنار مشاور مجموعه ی اعمال و رفتارها و کلام مشاور طوری نخواهد بود که دانش آموز حتی فکر مسائل نامرتبط و نامناسب به ذهنش خطور کند حتی نوعی کنایه و دوپهلویی و مشتبه کردن بد و ناجور هم در دانش آموز القا نکند. این امر معمولا در مواجهه ی مشاور و دانش آموز غیر هم جنس پررنگ تر و حیاتی تر خواهد بود. گرچه ممکن است حتی بین دو طرف هم جنس هم دیده شود.
از دیگر ابعاد امین بودن، می توان امانت داری و حفظ اسرار دانش آموز و عدم بروز آن به سایر دانش آموزان و رقبا، معلمان و کادر آموزشی و حتی اولیا باشد. شاید کوچکترین و به ظاهر ساده ترین مسائل از نظر مشاور برای دانش آموز برجسته و حساس باشد و باید به این حساسیت دانش آموز احترام گذاشت.
توجه شود که امانت داری و عدم درز و بروز اسرار به مدیریت و گاهی برخی معلمان و اولیا در مورد مسائل استراتژیک دانش آموز که عدم بیان آن لطمات جبران ناپذیری بر دانش آموز وارد کرده و زمان از دست رفته قابلیت جبران نداشته و یا جبران آن هزینه بر است، خود ایجاد مشکل می کند که یک مشاور حرفه ای با دقت هرچه تمام می تواند یک طبقه بندی اطلاعاتی در ذهن خود شکل دهد و اطلاعات مورد نیاز برای بروز را نیز هنرمندانه در دسترس صاحبان امر قرار دهد و این کار باعث ایجاد حس بی اعتمادی و ناامنی برای دانش آموز نسبت به مشاور خود نشود. همچنین بروز آن باعث نشود عکس العمل های منفی و آتشین از جانب مثلا مدیر یا پدر و مادر بر دانش آموز کار را از این که هست خراب تر کند.
2. صلاحیت داشته باشد
برخی متخصصان، داشتن صلاحیت را اولین شرط یک مشاور خوب می دانند. البته که این امر در اولویت است. ولی آنقدر برخی دانش آموزان در مورد بحث امین بودن مستعد آسیب های جدی هستند که نگارنده ی این مقاله امین بودن را بر صلاحیت مقدم می داند.
فرض کنید پزشکی قلابی داریم که بدیهی است صلاحیت ندارد و طبابت او غیر قانونی و مستوجب کیفر است. حال فرض کنید این پزشک قلابی برای هدفی بجز یا مازاد بر اهداف مالی و شان اجتماعی متقلبانه طبابت کند و اهداف شوم داشته باشد این یک فاجعه است!!!
در مورد صلاحیت، یک مشاور خوب باید مدرک مشاوره و علوم مرتبط مورد تایید وزارت علوم داشته باشد از جمله روان شناسی، علوم تربیتی و …
گاهی معلمان و اساتید نیز رو به سمت و سوی بدل شدن به یک مشاوره ی تحصیلی می آورند که منتقدان و مدافعان خاص خود را دارند.
با احترام به تمامی دیدگاه های مخالف و موافق، از دیدگاه نگارنده ی مقاله، در موضوع مشاوره ی تحصیلی یک معلم خوب و باتجربه که بطور تجربی در طی سالیان مختلف با دانش آموزان مختلفی مشاوره داشته نیز می تواند دارای صلاحیت باشد.
حتی در مورد مقوله ی کنکور گاهی یک معلم خوب مشاور بهتری است. بخصوص اگر خود دارای سوابق تحصیلی دوران مدرسه و دانشگاه و سوابق موفقیت و کسب مقام درخشانی باشد.
این البته در مورد همه صدق نمی کند. ولی می تواند یک معادل و جایگزین بجای دارندگان مدارک تحصیلی دانشگاهی مشاوره باشد.
فقط حواستان باشد مدارک آن چنان دهان پر کن که ارائه کننده مطمئن است که قابلیت استعلام ندارد و نیز مدارکی که امکان شک در صحت آن را در ذهن شما ایجاد می کند، نیاز به تحقیقات بیشتر بدور از تاثیر گرفتن از فضای فانتزی تبلیغاتی دارد.
3. تجربه داشته باشد
داشتن تجربه بسیار ضروری و مهم است. مشاوری که سالیان سال با انواع تیپ دانش آموزان مختلف سر و کار داشته می تواند نکات ریز و درشت بیشتری را با چشم و گوش تیز خود در امر مشاوره داخل کند. این مشاور با تجربه حتما به این نتیجه رسیده که تجویز یک برنامه و روش کلی و ثابت برای همه نه تنها مفید نیست بلکه گاهی نتیجه ی عکس هم می دهد بخصوص در مورد دانش آموزان “اطاعت ناپذیر” و “مستقل” و “خود برنامه ریز”
در این بین مانند آن چه در بالا بیان شد، حواستان باشد که عنوان کردن تجارب کاری یک مشاور تحصیلی از جانب شخص او یا موسسه ی فعالیت او آغشته به اغراق نباشد. تحقیق دقیق تر و بدور از احساسات و بدون تاثیر گرفتن از فضای پر زرق و برق تبلیغاتی در این تشخیص امری حیاتی است.
4. کارنامه ی موفقی داشته باشد
داشتن رزومه ی کاری موفق در هر شغل و صنفی بسیار پر اهمیت است. برخی ایراد می گیرند که با داشتن این تفکر جای کار برای جوانان وجود نخواهد داشت و جوان ها هم باید بالاخره از جایی شروع کنند. بله کاملا درست است ولی شروع کار یک مشاور جوان بهتر است به عنوان یک دستیار نزد مشاوران پیشکسوت تر و با تجربه تر باشد نه این که تمامی تزها و ذهنیت های صرفا خشک و غیر قابل انعطاف خود را به خورد دانش آموزان آن هم کنکوری ها بدهد. توجه شود که بازی با کنکور یک نفر شاید به قیمت بازی با آینده و سرنوشت درسی و کاری و حتی شخصی او باشد. پس نباید بی گدار به آب زد!
5. دارای اطلاعات به روز باشد
داشتن اطلاعات به روز بسیار مهم و حیاتی است. مشاوری که هنوز راه های ارتباطی جدید و فضای مجازی را نمی داند نه می تواند از این طریق با دانش آموز در مواقع مورد نیاز ارتباط برقرار کند و نه می تواند با درک درستی از معایب و مزایای فضای مجازی، دانش آموز غرق شده و انس گرفته و حتی معتاد فضای مجازی را بصورت منعطف کنترل و مهار کرده و در عین حال راضی و خوشنود نگه دارد. این مشاور در این موضوع احکام کلی صادر خواهد کرد که معمولا به مذاق دانش آموز خوش نمی آید یا مجبور است با مواجه شدن با مقاومت دانش آموز وا بدهد و در مقابل هجمه ی فضای مجازی تسلیم شود.
همچنین به روز بودن اطلاعات در مورد برنامه ها و آزمون ها و روش های جدید، ترکیبی و تلفیقی مطالعه و تحصیل امری بسیار ضروری است. مشاور خوب باید نسبت به تغییرات کتاب های درسی، بودجه بندی ها و نحوه ی برگزاری کنکور که همه ساله دستخوش تغییرات می شود، توصیه ها و مشاوره ی خود را نیز متحول کند. بطور مثال فرض کنید مشاوری تاکید فقط بر تست زنی دانش آموز برای کنکور داشته باشد حال آن که نمرات امتحانات نهایی که تشریحی برگزار می شوند تاثیر قطعی بالایی در قبولی در دانشگاه برای دانش آموز دارد. مثلا تعریف ها و اثبات هاو … حالا دیگر مهم تر از قبل هم شده اند که یک مشاور خوب باید بر این امر واقف باشد.
و نیز لازم و ضروری است که یک مشاور خوب بخصوص با اختلاف سنی و اختلاف نسل بین دانش آموز خود، اولویت ها، نیازها، سلایق و علایق نسل امروز را بداند و مناسب آن طرح ریزی کند.
جمع بندی و نتیجه گیری :
در این مقاله، 5 ویژگی کلی یک مشاور بیان شدند و به ویژگی های اختصاصی مشاور خوب بر حسب نیاز دانش آموزان با تیپ های رفتاری، برنامه ریزی و شخصیتی مختلف اشاره نشد. همان طور که در ابتدای مقاله نیز ذکر شد، در مقاله ای جداگانه به این موضوع مهم پرداخته خواهد شد.
ویژگی های کلی شامل امین بودن، صلاحیت داشتن، تجربه داشتن، کارنامه ی موفق داشتن و اطلاعات به روز داشتن هستند که شرح هریک در متن مقاله آمد. اما نکته ی مهم این است که تشخیص وجود یا عدم وجود ویژگی های کلی در یک مشاور در بدایت امر، کاری آن چنان ساده هم نیست. یک راه آزمون و خطاست. البته که ایرادات وارد بر آزمون و خطا در ابتدای مقاله ذکر گردیدند و لزوما روش آزمون و خطا روش مناسبی نیست مگر این که به ناچار در مدت کوتاهی و بصورت کنترل شده صورت گیرد. البته اگر در این شرایط تشخیص این 5 ویژگی در مشاور مربوطه به درستی صورت گرفته و تماما قابل رویت و قابل تحقق باشد!
روش دیگر استناد به نتایج تحقیقات است. این خود امری بسیار پیچیده و با پروسه ی طولانی است . نکته ی مهم در تحقیق، سندیت مرجع اعلام کننده و نتیجه ی اعلام شده است. برای تشخیص آن یک نکته ی کلی را هیچ گاه فراموش نکنید. هیچ گاه در انتخاب یک مشاور تحصیلی خوب، صرفا به تبلیغات استناد نکنید. داشتن دنبال کننده و عضو کانال زیاد، داشتن تبلیغات بیلبوردی و نوشتن مطالب مهیج و انگیزه بخش، لزومی بر صحت ادعاهای مطرح شده نیست. سعی کنید وقت بیشتری گذاشته و از افراد متخصص امر و یا قبولی های قبلی راهنمایی های بیشتری دریافت کنید. فرد متخصص امر برای استعلام صلاحیت مشاور می تواند مثلا یک مدیر یا معلم و استاد پیشکسوت، متخصص و مورد اعتماد و هرکسی که قبلا صلاحیت او برای شما محرز شده، باشد.
در مورد قبولی های قبلی هم توجه کنید که حرف حرف خودشان باشد نه حرفی از قول آن ها ولی از زبان موسسات مختلف!
در پایان لازم به یادآوری است که یک مشاوره تحصیلی خوب برای اکثر دانش آموزان مفید و ضروی است و دارای نتایج مفید و موثری در قبولی در درس و کنکور و دانشگاه دارد ولی فراموش نکنید که یک مشاور تحصیلی بد ، تاثیر زیان بار بیشتری از نداشتن یک مشاور دارد!
نوشته ی : مهندس امیررضا عظیمی، استاد ریاضی و فیزیک کنکور، مشاور تحصیلی و کنکور
دیدگاهتان را بنویسید